Ιωάννης Ζαμπέλιος (1787-1856)
Μετά τις σπουδές του στην Ιταλία και το Παρίσι (νομική, φιλολογία, φιλοσοφία), επιστρέφει στη Λευκάδα και διορίζεται εισαγγελέας της Πολιτείας των Ιονίων Νήσων. Μυείται στη Φιλική Εταιρεία το 1817 και με τη σπουδαία και ριψοκίνδυνη δράση του, καταξιώνεται ως κορυφαίος Φιλικός στη Λευκάδα. Είναι ιδιαίτερα γνωστός για το εξής τόλμημα: Με διαταγή των Άγγλων, οι Λευκαδίτες υποχρεώθηκαν να παραδώσουν τα όπλα τους στην εισαγγελία, αμέσως μετά την κήρυξη της Επανάστασης. Ο εισαγγελέας Ι. Ζαμπέλιος, σε συνεννόηση με τον βαρκάρη Αθηνιώτη, διοχέτευσε τα κατασχεμένα όπλα στην επαναστατημένη Ακαρνανία! Έγραψε δώδεκα τραγωδίες εθνικού περιεχομένου και λυρική ποίηση στο γλωσσικό ιδίωμα του Κοραή.
Σπυρίδων Ζαμπέλιος (1813-1881)
Γιος του Ιωάννη Ζαμπέλιου. Ιστορικός με ευρωπαϊκή προβολή. Θεμελιωτής της θεωρίας που δέχεται την αδιάκοπη ιστορική συνέχεια του Ελληνισμού. Τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε στη Λευκάδα, ενώ συνέχισε τις σπουδές του στην Ιταλία όπου πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του. Έγραψε ιστορικά και φιλολογικά έργα με σπουδαιότερο το σύγγραμμα Βυζαντιναί μελέται (1857). Διακρίθηκε και ως μυθιστοριογράφος. Πέθανε στην Ελβετία το 1881.
Αριστοτέλης Βαλαωρίτης (1824-1879)
Γεννήθηκε στη Λευκάδα. Σπούδασε Νομικά στη Γενεύη και στο Παρίσι, αλλά ποτέ δεν άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το πέρασε στη μόνιμη κατοικία του στην πόλη της Λευκάδας και στο ιδιωτικό νησάκι του Μαδουρή. Απουσίαζε μόνο κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του στην Αθήνα και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ασχολήθηκε κυρίως με την ποίηση αλλά και με την ιστορία, τη λαογραφία, ενώ μας άφησε και γοητευτικά (καθαρευουσιάνικα) πεζογραφήματα. Η ποίησή του είναι φυσιολατρική, κυρίως όμως δονείται από την αγάπη του για την πατρίδα και τον θαυμασμό του για τους αγωνιστές της προεπαναστατικής περιόδου και του 1821. Από το 1854, για πολλά χρόνια, εκπροσώπησε τη Λευκάδα στην Ιόνιο Βουλή. Διακρίθηκε ως ρήτορας και από τις γραμμές των Ριζοσπαστών αγωνίστηκε για την ένωση των Επτανήσων. Όταν το όνειρο έγινε πραγματικότητα, πέρασε στην Εθνική Βουλή, όπου και εκφώνησε τον μνημειώδη χαιρετισμό των Επτανησίων, στην πρώτη συμμετοχή τους στο ελληνικό Κοινοβούλιο, προκαλώντας παραλήρημα εθνικού ενθουσιασμού. Τα σπουδαιότερα ποιήματά του είναι τα τρία έπη: Η Κυρά Φροσύνη, ο Αθανάσιος Διάκος και Ο Φωτεινός.
Λευκάδιος Χερν ή Γιάκουμο Κοϊζούμι (1850-1904)
Λογοτέχνης, μεταφραστής, δημοσιογράφος, εκπαιδευτικός. Γεννήθηκε στη Λευκάδα από Ιρλανδό πατέρα, ιατρό-ταγματάρχη του βρετανικού στρατού και μητέρα από τα Κύθηρα. Οι γονείς του χώρισαν και τον μεγάλωσε στο Δουβλίνο η ιδιόρρυθμη θεία του. Μετανάστευσε στο Οχάιο όπου ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και από το 1889 εγκαταστάθηκε στην Ιαπωνία. Εκεί, παντρεύτηκε την κόρη ενός σαμουράι, έγινε Ιάπωνας πολίτης, ασπάστηκε τον Βουδισμό και εργάστηκε ως καθηγητής Αγγλικών.
Άφησε σπουδαία λογοτεχνικά και φιλολογικά έργα (και στα Αγγλικά και στα Ιαπωνικά) και θεωρείται εθνικός συγγραφέας της Ιαπωνίας.
Με τα βιβλία του επηρέασε τη δυτική κοινή γνώμη υπέρ της Ιαπωνίας και συνέβαλε στη διάσωση και ανάδειξη των ιαπωνικών λαϊκών μύθων και παραδόσεων. Τα πιο γνωστά έργα του είναι: Japan: An Attempt at Interpretation (1904), Exotics and Retrospectives (1898), In Ghostly Japan (1899), Shadowings (1900), A Japanese Miscellany (1901) και Kwaidan (1904).
Δημήτριος Γολέμης (1879–1930)
Πολυεπιστήμων, ολυμπιονίκης, ποιητής, ζωγράφος, πολιτευτής. Σπούδασε Νομική, Θεολογία και Ιατρική. Δημοσίευσε πολλές ποιητικές συλλογές. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 στην Αθήνα, πήρε τη δεύτερη θέση στα 800 μέτρα.
Άγγελος Σικελιανός (1884-1952)
Μέγιστος ποιητής και εξάγγελος της Δελφικής Ιδέας. Συγκέρασε στην ποίησή του τις αρχαιοελληνικές με τις χριστιανικές αξίες δίνοντάς της πανανθρώπινο χαρακτήρα.
Οργάνωσε το 1927 και το 1930 τις Δελφικές Εορτές μαζί με την πρώτη του σύζυγο, την Αμερικανίδα Εύα Πάλμερ. Οραματίστηκε να καταστήσει τους Δελφούς παγκόσμιο κέντρο συναδέλφωσης των λαών. Στο πλαίσιο των Δελφικών Εορτών έγιναν οι πρώτες σοβαρές προσπάθειες για την αναβίωση του αρχαίου δράματος στη σύγχρονη Ελλάδα. Στα χρόνια της Κατοχής αναδείχτηκε πνευματικός ηγέτης του ελληνικού λαού, με κορυφαίο τόλμημά του τον επιτάφιο ποιητικό αποχαιρετισμό στον Παλαμά (1943) στο Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Έγραψε διάφορα ποιήματα, (Αλαφροΐσκιωτος, Πρόλογος στη ζωή, Μήτηρ θεού, Ακριτικά κ.λπ.) τραγωδίες (Σίβυλλα, Ο θάνατος του Διγενή κ.λπ.) διαλέξεις, δοκίμια, κ.ά.
Κλεαρέτη Δίπλα-Μαλάμου (1898-1977)
Ποιήτρια, πεζογράφος, με συμμετοχή στο Φεμινιστικό Κίνημα, την Εθνική Αντίσταση και την Ειρηνιστική Κίνηση. Η πρώτη Ελληνίδα που βραβεύτηκε (1930) από την Ακαδημία Αθηνών για τη συλλογή διηγημάτων Για λίγη αγάπη. Αργότερα, της απονεμήθηκε και το β' βραβείο Λογοτεχνίας για Παιδιά (Ιστορίες για μεγάλα παιδιά) και το βραβείο των Φίλων Γιάννη Κορδάτου. Έργα της: Στο διάβα μου (1922), Ιστορίες για μεγάλα παιδιά (1938), Γυναικείες ψυχές (1945), Ο μεγάλος ποταμός (1953), Οι δρόμοι της ζωής (1957), κ.λπ.
Νίκος Γ. Κατηφόρης (1903-1967)
Πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και για χρόνια χρονογράφος του Ριζοσπάστη. Σπούδασε Νομικά. Εργάστηκε για λίγο καιρό στη Διοίκηση (ως διευθυντής στη Νομαρχία Ναυπλίου) και στη συνέχεια ως δικηγόρος στην Αθήνα. Έργα του: Η Πιάτσα (1930), Η Διχτατορία του Σατανά (1935), Το Μεράκι του Άρχοντα (1939) κ.λπ.
Γεράσιμος Δ. Γρηγόρης (1907-1985)
Λογοτέχνης βραβευμένος με δύο κρατικά βραβεία λογοτεχνίας (1958 και 1963). Έγραψε ποιήματα και εξέδωσε τρεις συλλογές διηγημάτων. Ασχολήθηκε επίσης με τη μετάφραση αρχαίων Ελλήνων τραγικών, τη δημοσιογραφία και το σκίτσο. Έργα του: Πέρα από την όχθη, Πορεία μέσα στη νύχτα, Πολιτεία ξέσκεπη, κ.λπ. Του ανήκει σχεδόν εξολοκλήρου το επίτευγμα των λευκωμάτων που εξέδωσε η Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών Βαλαωρίτης και Σικελιανός. Προτομή του υπάρχει στη συνοικία Νεάπολη.
Νίκος Σβορώνος (1911-1989)
Διεθνούς αναγνώρισης βυζαντινολόγος και σπουδαίος μελετητής της σύγχρονης ιστορίας μας. Έζησε και διέπρεψε στο Παρίσι. Αθεράπευτος νοσταλγός, επέστρεψε στην πατρίδα μόλις του δόθηκε η ελληνική ιθαγένεια, όπου εγκαταστάθηκε και πρόσφερε μέχρι το τέλος της ζωή του ποικίλες επιστημονικές υπηρεσίες (όπως στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών). Η προτομή του βρίσκεται πλάι στη Βιβλιοθήκη του, στην πλατεία Μαρκά.
Θεόδωρος Στάμος (1922-1997)
Ζωγράφος με παγκόσμια αναγνώριση, από τους πρωτοπόρους του αφηρημένου εξπρεσιονισμού στην Αμερική. Σε ηλικία 21 ετών οργάνωσε την πρώτη του σημαντική έκθεση στη Νέα Υόρκη. Ήταν ο νεότερος ανάμεσα στους Μαρκ Ρόθκο, Μπάρνετ Νιούμαν και Τζάκσον Πόλοκ, που άλλαξαν τα πράγματα στη ζωγραφική. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του εγκαταστάθηκε στη Λευκάδα όπου πέθανε και τάφηκε.
Η δημοτική Αίθουσα Τέχνης φέρει τιμητικά το όνομά του
Νάνος Βαλαωρίτης (γεννήθηκε το 1921)
Σπουδαίος υπερρεαλιστής ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και πανεπιστημιακός δάσκαλος. Μετέφρασε πρώτος στα Αγγλικά Έλληνες ποιητές της γενιάς του '30. Στην Αγγλία συνδέθηκε με τον Έλιοτ και τον κύκλο του, στο Παρίσι με τον Αντρέ Μπρετόν και τους υπερρεαλιστές. Στην Ελλάδα διηύθυνε (1989-1995) τα υπερρεαλιστικά περιοδικά Πάλι (1963-1967) και Συντέλεια με τον ποιητή Αντρέα Παγουλάτο. Από το 1968 και για 25 χρόνια δίδαξε συγκριτική λογοτεχνία και γραφή στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο.
Αριστόξενος Σκιαδάς (1932-1994)
Διεθνούς αναγνώρισης καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας με σπουδαίο συγγραφικό έργο και αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ιδρυτικό μέλος και για χρόνια Πρόεδρος της Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών.
Ιστορία - Πολιτισμός