Μονόποδα τραπεζάκια πασσαλωμένα στη γή, μακρόστενοι ξύλινοι πάγκοι, ενα
μεγάλο, πηγάδι με γάργαρο νερό, γέρικες ελιές και αιωνόβια πλατάνια μαζί με
ενα μακρόστενο μικρο γήπεδο δίπλα σε ενα γραφικό καφενεδάκι. Το σκηνικό
παραπέμπει σε πίνακα ζωγραφικής. Ήταν το καφενείο του ΄Πάλλα', στη Νεάπολη,
δίπλα στο γήπεδο. Το εξοχικό καφενείο είχε ζωή περισσότερο απο 1ΟΟ
χρόνια -προτού κλείσει -και το όνομα του μαζί με την τοποθεσία το πήρε απο
τον ιδιοκτήτη του(' στου Πάλλα''). Αργότερα πέρασε στον μπάρμπα Αλέκο με τα
μουστάκια και μετά στους αδελφούς Σταματέλου(το Θόδωρο και το Βαγγέλη) και
το κράτησαν αργοτερα ο Μήτσος, ο Γρηγόρης και ο Θανάσης Μαλακάσης.
Εδώ ήταν παλιά ένας όμορφος περίπατος. Οι μερακλήδες μπρανέλλοι(σσ οι
κάτοικοι της πολης) έπαιζαν τ΄αμπαλι(ενα παιγνίδι με ξύλινες μπάλες)
πίνοντας τη σουμάδα τους (σσ ένας πυκνόρρευστος χυμός από πικραμύγδαλο και
ζάχαρη που αραιώνεται σε νερό και συνοδεύεται με παξιμάδια). Εδώ οι θαμώνες
παρακολουθούσαν τους παίκτες και μάλιστα έβαζαν και στοιχήματα μέσα σε ενα
φοβερό σκηνικό με ντόρο, καλαμπούρια, γκριμάτσες και πειράγματα. ''Ω ψ'χη μ΄
σμπούκιο'', φώναζε ο Μπρούμ΄ς. Ήταν όλοι εκεί. ο Γιάννης ο Κάλιας, ο Αλέκος
Μπουρσινός, ο ανεπανάληπτος Σπύρος Ανυφαντής(Μπρούμης), ο Γαγάς, ο Τασος
Βαγενάς, ο Χρηστος Τετράδης, ο Κώστας Ματαράγκας, ο Τασος Δρακόπουλος, ο
Πάνος Καραβίας-Κοντοπίθιας, ο Φάνης Ανυφαντής(Μπρούμης), ο Νικος Σάντας, ο
Νικος Κατωχιανός-Σφυρής, ο Μεμάς Τζεφρώνης-Αλογος, ο Βασίλης Κάλλιας, ο
Φανούρης Μήτσουρας και τόσοι άλλοι.
Τ΄αμπαλι, λοιπόν, ήταν ενα παιχνίδι στο οποίο το μυστικό βρίσκεται στις
ξύλινες, ειδικές, μπάλες. Σε κάποια παραλλαγή του το ίδιο παιχνίδι μπορεί
κάποιοι να το έχετε δει στη Γαλλία ή την Ιταλία. Τ' αμπαλί στη χώρα μας
κρατούσε από τα χρόνια της ενετοκρατίας. Η μπάλλα στο «αμπαλί» είναι
κατασκευασμένη από σκληρό ξύλο για να αντέχει στα χτυπήματα. Το καλύτερο
ξύλο είναι το ξύλο μεγάλου χοντρού πουρναριού, που το αφήνουν να ξεραθεί για
πολλούς μήνες και μετά το «μουλιάζουν» στη θάλασσα για να σφίξει και να
«δέσει» καλύτερα.
Ο τόρνος τελειοποιεί την μπάλα που, ύστερα από κάθε αγώνα,
μπαίνει στο νερό για να μείνει σφιχτή και βαριά. Οι μπάλες για τ' αμπαλί δεν
είναι ολοστρόγγυλες. Έχουν «τιμόνι». Δηλαδή έχουν ένα ελαφρώς ελλειπτικό
σχήμα και σε ένα σημείο μια υποψία «μύτης» που την λένε τιμόνι, γιατί αυτό
καθορίζει την τροχιά της μπάλας. Το παίξιμο στο αμπαλί είναι απλό: Οι
παίκτες δημιουργούν δύο ομάδες. Στέκονται στην μια άκρη του γηπέδου και
ρίχνουν προς την άλλη το μπαλάκι, το οποίο το λένε τ' αμπαλί. Με τις
μεγάλες, ξύλινες μπάλες, προσπαθούν να πάνε όσο πιο κοντά στο αμπαλί. Κάθε
φορά που η ομάδα πλησίαζε τ' αμπαλί περισσότερο από την αντίπαλη, έπαιρνε
έναν πόντο και συνέχιζε η άλλη μέχρι να λήξει η παρτίδα στους 11 πόντους.
Αλλά οι παίκτες δεν προσπαθούν απλά να πλησιάσουν τ' αμπαλί. Μπορούν να το
χτυπήσουν, να το σπρώξουν, να το απομακρύνουν από την άλλη
ομάδα(΄σμπούκιο').
Ή ακόμη να το χτυπήσουν και να απομακρύνουν κάποια μπάλα
της. Το γήπεδο του παιγνιδιού ήταν ενα παραλληλοεπιπεδος χωρος, 30 μέτρα
μήκος και 15 περίπου φάρδος, σκαμμένος μέχρι 20 εκατοστά κατω απο την
επιφάνεια που εδάφους, με το χείλος της περιφέρειας του ομαλά 'φινιρισμένο'
προς το κέντρο της πίστας, που ήταν στρωμένη απο πατικωμένο αργιλόχωμα.
Φυσικά όλοι ξέρουμε οτι το γηπεδάκι και το καφενείο σήμερα δεν υπάρχουν.
Παρά την προσπάθεια που έγινε τη δεκαετία του 1980 για να ξαναζωντανέψει
αυτη η όμορφη περιοχή και να αναβιώσει το παιγνίδι, αυτοί που δήθεν
'΄κοπτονται'΄για τη Λευκάδα αγνόησαν προκλητικά τις 4000 υπογραφές(για τις
οποίες βοήθησα κι εγώ να μαζευτούν μαζί με άλλους Λευκαδίτες). Σκεφθείτε τι
θα γινονταν σημερα απο τους τουρίστες αν λειτουργήσε ο ''Πάλλας''..
Τέλος να θυμισω οτι απο το 1998 ο πρωην δήμαρχος Ηλιούπολης (Λευκαδιτης)
Θόδωρος Γεωργάκης αναβιωσε το παιγνιδι με την κατασκευή γηπέδου εξω απο τα
γραφεια του συλλογου Λευκαδιων Ηλιούπολης( υστερα από πολλα χρόνια στις
5/4/1998 το παραδοσιακό, παιχνίδι, τ' αμπαλί, ξαναζωντάνεψε στην
Ηλιουπολη-με τους ίδιους παίκτες, τον Σπύρο Βαγενά και τον Χρήστο Τετράδη-
που ηρθαν ειδικά απο τη Λευκάδα για αυτη την εκδηλωση ).